voor opdrachten in kunst en vormgeving

Embedded Art, een kunstroute op Park Vliegbasis Soesterberg

Zodra de gigantische shelterdeuren zich met een luid belgerinkel naar weerszijden openden kwam het publiek een atoomwolk tegemoet. Weliswaar op een nabootsende schaal van 1:350, maar het had zeker impact. Het is het werk van Anno Dijkstra, dat zo bij wijze van openingsact op 28 augustus werd ‘gelanceerd’. Reconstruction O verbeeldt zo exact mogelijk de vorm van de beruchte en iconische paddenstoelwolk die bij de ontploffing van een atoombom de lucht in schiet. De champion op Park Vliegbasis Soesterberg verspreidt zich echter niet verticaal maar horizontaal door de ruimte. Het purschuimen beeld is een van de nieuwe werken die speciaal voor de kunstroute EMBEDDED ART zijn ontwikkeld.

(Nieuwe) herinneringen

Het militaire landschap van Park Vliegbasis Soesterberg transformeert stap voor stap in een natuurgebied. Gelukkig zijn bij de grootschalige herinrichting van het terrein bijzondere militaire objecten als shelters, munitiebunkers, een commandobunker, een verkeerstoren en de immense start- en landingsbaan bewaard gebleven. Kunstenaars, ontwerpers en architecten kregen de opdracht om na te denken over de vraag hoe geschiedenis een plaats in de toekomst krijgt, en welke rol technologische en wetenschappelijke innovatie en natuurontwikkeling kunnen spelen.

Tussen 2010 en 2013 ontstond zo Collectie de Basis waarmee dit erfgoed-in-ontwikkeling op een bijzondere manier is vastgelegd en waarmee nieuwe herinneringen zijn opgeroepen en betekenislagen toegevoegd aan het militaire verleden en de huidige natuurontwikkeling. De werken van Erik Odijk e.a., Laurence Aëgerter, Sanja Medic, Krijn de Koning/Anne Holtrop, RAAAF/Studio Frank Havermans en Roosje Klap/Kaleb de Groot zijn ook tijdens EMBEDDED ART weer te zien.

RAAAF i.s.m. Frank Havermans, Secret Operation 610 (2013)

Erik Odijk e.a., Crown of Creation (2011) Foto: Pieter Crucq

Laurence Aëgerter, 32TFS Double Life (2011)

Sanja Medic, Vrille (2012)

Naast deze prachtige collectie ontwikkelden Anno Dijkstra en Luuk Wilmering nieuw site-specific werk, en werden werken van Fernando Sánchez Castillo en David Claerbout in bruikleen genomen.

Met het Kabinet van Nagekomen oorlogsberichten ensceneert en reconstrueert Luuk Wilmering herinneringen aan een oorlogsverleden, waarbij feiten en fictie door elkaar lopen. Hoe geef je herinneringen vorm, en hoe vormen zich herinneringen van anderen in ons hoofd?

Het werk van Fernando Sánchez Castillo gaat ook over een beladen verleden en de herinneringen daaraan die moeilijk uit te wissen blijken. Het werk uit 2012 heeft een nieuwe, tijdelijke behuizing op Soesterberg gekregen. Het is groots in zijn minimalistische vorm. In de immens grote shelter 612 liggen – in een strak geometrisch grid over de vloer verspreid – 40 tot grote blokken samengeperst metaal. Het is het materiaal waaruit de Azor, het voormalige jacht van de Spaanse Generaal Franco, was opgebouwd. Alleen de mast is nog herkenbaar en intact gelaten. De geometrische blokken doen denken aan het minimalisme, waarbij kunstenaars vorm, ritme en maatvoering belangrijker vonden dan een inhoudelijke of emotionele betekenis.

Met Guernica Syndrome bracht Sánchez Castillo het schip terug naar een essentie, ontdaan van alle voormalige commotie en beladen geschiedenis. Maar ook al is het schip niet meer als zodanig herkenbaar en schijnbaar verlost van zijn verleden, het blijft toch voor altijd figuurlijk beladen. Je kunt je misschien afvragen wat een schip van een Spaanse generaal doet in een vliegtuigshelter in het Hollandse Soesterberg, maar er is wel een parallel te ontdekken. Evenals de Azor krijgt de vliegbasis Soesterberg een nieuwe toekomst. De basis transformeert van militair gebied naar natuurgebied, maar het verleden blijft in het geheugen van velen gegrift en kan in de toekomst in herinnering worden geroepen. De basis bezint zich op het verleden en denkt na over de toekomst, waarbij natuur en erfgoed hand in hand gaan en waarbij beeldende kunst een nieuwe betekenislaag kan toevoegen.

EMBEDDED ART is nog te zien in de weekenden van 5 en 6 september en 12 en 13 september. Zie voor meer informatie over EMBEDDED ART en een beschrijving van de kunstwerken op www.embeddedart.nl.

EMBEDDED ART werd samengesteld door Ella Derksen en kwam in samenwerking tot stand met het Nationaal Militair Museum, Hacking Habitat art of control, en Viewmaster Projects. En het werd (financieel) ondersteund door Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, KfHeinfonds, Provincie Utrecht en de gemeenten Zeist en Soest.

Fotografie van Wout Hoogendijk, tenzij anders vermeld.

Copyright © 2024 Publiek Gemaakt
Site: en