voor opdrachten in kunst en vormgeving

Castellum Fectio, historie in ontwikkeling

In het gebied ten oosten van Fort bij Vechten (Bunnik) bevindt zich onder een glooiing in het landschap Romeins Castellum Fectio. In 2008 heeft de Provincie Utrecht een groot deel van deze gronden kunnen verwerven, waardoor een duurzame publiekspresentatie mogelijk kon worden op dit kruispunt van de Limes en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Provincie wil het lokale erfgoed zichtbaar en beleefbaar maken voor publiek en op deze manier een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het vorm te geven landschap. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de realisatie van een inrichtingsplan en de verbijzondering ervan met beeldende kunst.

Het Castellum tekent zich af op een hoogtekaart (het vierkant); rood is hoog, groen is laag.

Fectio

Het Romeinse legerkamp bij Vechten is het oudste en grootste van de reeks versterkingen die in de Rijndelta zijn aangelegd, en een van de oudste van ons land. Het Castellum maakt deel uit van de Limes; in Nederland een lange reeks van kleine forten en wachttorens langs de Rijn. Vooral bij de bouw van Fort bij Vechten als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in 1867-1870 is een grote hoeveelheid aardewerk en ander Romeins materiaal geborgen. Sindsdien geldt Vechten als een van de rijkste vindplaatsen uit de Romeinse tijd in Noordwest-Europa. Het grootste deel is echter nog in de grond verborgen: een ondergrondse schatkamer.

Historie in ontwikkeling

Aan ontwerpers Eric Klarenbeek en Maartje Dros is gevraagd de betonnen plint die de omtrek van Castellum Fectio zal gaan visualiseren, te verbijzonderen met een beeldende ingreep die het Romeinse verleden en de archeologische vondsten zichtbaar, beleefbaar en leesbaar maakt. In hun ontwerp dient het inrichtingsplan van Parklaan Landschapsarchitecten en Paul de Kort – getiteld Thesaurus Fectio – als onderlegger. Dit plan speelt mede in op het feit dat het grootste deel van het Romeinse verleden nog in de grond verborgen is. In het ontwerp van Parklaan wordt het Romeinse bouwwerk niet letterlijk gereconstrueerd; het is de bedoeling dat er een tipje van de sluier wordt opgelicht, waardoor een boeiende combinatie van reconstructie en verbeelding ontstaat.

Visualisatie van het inrichtingsplan. Tekening van Paul de Kort

De Plint

Het verhaal dat De Plint vertelt zal met name gaan over wat er zich binnen de muren van het Castellum afspeelde, en hoe deze historie zich in de loop van de tijd aan ons heeft prijsgegeven. De kennis van het Romeinse verleden van Vechten is sinds de 16de eeuw sterk toegenomen en is ook vandaag de dag nog aan veranderingen onderhevig. Nieuwe opgravingen en onderzoek brengen nieuwe feiten aan het licht, en al langer bekende feiten worden opnieuw geïnterpreteerd op grond van nieuwe gezichtspunten.

Het ontwerp van Klarenbeek en Dros brengt de belangrijkste momenten uit de (opgravings)geschiedenis van Fectio in kaart en toont hoe de archeologie zich heeft geprofessionaliseerd in het documenteren en determineren van vondsten. Door op 5 locaties aandacht te schenken aan verschillende opgravingen en veldkarteringen door archeologen (1892-94, 1914, 1920-26, 1946-47 en 2010) wordt inzichtelijk gemaakt hoe de kennis is vergaard over de verschillende bouwfases van het Castellum en over het dagelijks leven van de Romeinse soldaten en de burgerbevolking.

Uit het schetsontwerp van Klarenbeek en Dros

Beton als inspiratie

De plint van betonnen, modulaire bouwstenen zal de omtrek van het Castellum visualiseren en volgt de muren van het castellum. Er is voor beton gekozen om de steenfase van het Castellum (de laatste fase na een aantal houten fases) te visualiseren. De Romeinen werkten zelf ook met beton. Bovendien vormt het een strakke, ruimtelijke lijn in het landschap en is daardoor goed zichtbaar. Beton leent zich daarnaast uitstekend voor gebruik als tribune en verblijfplek, en het kan de drager zijn van tekst en grafisch beeld.

Klarenbeek en Dros hebben onderzoek gedaan naar de technische toepassingen van en met beton. Hoe kunnen de archeologische vondsten en materialen die zijn aangetroffen, ingezet worden om informatie in en met beton te verwerken; een onderzoek naar nieuwe technieken, structuren, gelaagdheid, texturen, afdrukken en afgietsels.

Verschillende tests met beton en divers materiaal

Fectio5
De ombouw van de plint wordt afgesloten met deksels die met graphic concrete, straaltechnieken, 3D-printing en het toevoegen van restmateriaal van lokale vondsten worden bewerkt. Een groot deel van deze deksels legt een link naar specifieke plekken van opgravingen en veldkarteringen, zodat de bezoeker precies kan zien waar iets is gevonden.

Het ontwerp van Klarenbeek en Dros bevindt zich momenteel in de definitieve ontwerpfase en loopt parallel met de grootschalige (grond)werkzaamheden naast Fort bij Vechten. Oplevering wordt verwacht in het voorjaar van 2015. Publiek Gemaakt volgt de ontwikkelingen.

Copyright © 2024 Publiek Gemaakt
Site: en