voor opdrachten in kunst en vormgeving
Afgelopen zondagmiddag hield ecoloog en filosoof Matthijs Schouten een boeiende en met vlagen ontroerende lezing in het tijdelijke Carecenter van Cure Park. Cure Park is een manifestatie over kunst en diverse vormen van zorg en vindt momenteel plaats in het Amsterdamse Bos. De lezing van Schouten ging over de zorg om de natuur en de aarde. Hij is bijzonder hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel aan de Universiteit van Wageningen en werkzaam bij Staatsbosbeheer.
De lezing nam naar het einde toe bijna de vorm aan van een preek, zo gaf Schouten zelf ook toe. Echter de preek was niet dienstig aan een god, een religie of een heilig schrift maar aan de ‘milieufilosofie’. Dit vakgebied binnen de filosofie ontstond aan het eind van de jaren zestig en begin jaren zeventig van de vorige eeuw tegelijkertijd met de milieubeweging. Volgens Schouten overigens de grootste volksbeweging in de geschiedenis. De filosofie van milieu stelt het denken over de relatie tussen mens en natuur centraal. Het gaat ervan uit dat de staat waarin de natuur verkeert iets zegt over de cultuur waarin zij zich bevindt.
Job Koelewijn, Intervention With the Classics (foto: Marloes Heineke)
Volgens Schouten is de klimaatcrisis niet zozeer ecologisch van aard maar laat het vooral zien dat de mensheid zich in een enorme identiteitscrisis bevindt. Zijn college behandelde een reeks ‘grondhoudingen’ die we als individu en samenleving kunnen aannemen ten aanzien van de natuur en de aarde. Deze worden ondermeer bepaald door opvoeding, afkomst en herkomst. In dit interactieve college doorliep hij de grondhoudingen met de aanwezigen. Iedereen werd gevraagd aan te geven welke grondhouding bij hem of haar herkenbaar was, of zoals hij dat noemde: resoneerde. Van een antropocentrische houding van de mens als heerser, eigenaar en rentmeester van natuur en aarde tot aan een meer ecocentrische houding waarin we de natuur en de aarde zien als partner en waarin we gelijkwaardig participeren. Tot de allerlaatste grondhouding, de ‘unio mystica’ een bijna mystieke staat waarin natuur en mens één worden.
Ruchama Noorda, DOUBLE BLIND, foto: Marloes Heineke
Onder de aanwezigen waren de meer ecocentrische grondhoudingen beter vertegenwoordigd dan de antropocentrische. Een uitslag die volgens Schouten niet helemaal representatief is voor wat hij dagelijks bij diverse bijeenkomsten in Nederland tegenkomt. Daar overheerst vaak toch ook nog wel de ‘artistotelische’ en religieuze opvatting dat we de natuur tot onze beschikking hebben gekregen en naar onze hand kunnen zetten. Op de vraag wie er ook naar zijn of haar grondhouding handelt, werd aarzelend toegegeven dat daar nog wel wat in te verbeteren viel. De vraag of wij de toekomst positief tegemoet zagen, werd in het gezelschap van ca 35 mensen slechts door 1 persoon met een ja bevestigd. Desondanks preekte Schouten dat we hoop moesten houden. Het “begin bij jezelf” is nog steeds iets doen. Als 25 % van de bevolking anders ‘resoneert’ dan het heersende systeem dan implodeert het systeem vanzelf, heeft de geschiedenis aangetoond. In de westerse wereld zitten we al op ca 15 %, dus nog maar 10 % mensen zien te overtuigen van het anders denken en kijken en beleven van natuur en een echte kanteling is mogelijk/denkbaar. Publiek Gemaakt verliet enigszins optimistisch Cure Park. Cure Park heelt!
Cure Park is een eigentijds kuuroord dat van 4 juni tot en met 16 juli 2017 is neergestreken in het Amsterdamse Bos. Cure Park brengt meer dan 30 kunstenaars, makers en denkers samen met publiek en zorgprofessionals in een veelzijdig programma, bestaande uit een kunstroute, experimenten, interventies, workshops, lezingen, performances en films.
Cure Park is niet toevallig in het Amsterdamse Bos. De grondgedachte van de manifestatie sluit aan bij de uitgangspunten die in het begin van de twintigste eeuw door J.P. Thijssen geformuleerd werden bij de aanleg van het bos: het toegankelijk maken van een onbegrensde natuurbeleving voor een brede laag van de bevolking. Het Amsterdamse Bos wil graag haar identiteit, het gebruik en de beleving van het natuurlandschap verbreden en divergeren. Cure Park op haar beurt draagt bij aan het (her)vitaliseren van waarden en functies die wij toeschrijven aan natuur en bos, met een dagelijks veranderend programma toegankelijk voor zowel een professioneel als een breed geïnteresseerd publiek.
Rory Pilgrim, Software Garden (foto Marloes Heineke)
Cure Park komt voort uit Cure Master, een tweejarig masterprogramma (2014 tot 2016) van het Sandberg Instituut. Op uitnodiging van het Sandberg Instituut ontwikkelden Martijn Engelbregt (Circus Engelbregt) en Theo Tegelaers (TAAK) gezamenlijk een programma waarin werd onderzocht wat het betekent om gezond of ziek te zijn. Dit gebeurde aan de hand van de thema’s pijn, omgeving, dood, voeding, lichaam en geloof. Zo werd met onderzoekers, studenten, kunstenaars en gastdocenten toegewerkt naar een publieke manifestatie in de openbare ruimte.
Cure Park is nog t/m zondag 16 juli te zien in het Amsterdamse Bos, Rondom het Bostheater. Zie voor meer informatie: http://www.curepark.nl/nl/
Publiek Gemaakt stelt zich ten doel een belangrijke bijdrage te leveren aan het vergroten van de publieke belangstelling voor kunst en vormgeving. Publiek Gemaakt stimuleert opdrachtgevers om met kunstenaars en vormgevers samen te werken aan een buitengewone openbare ruimte.
