voor opdrachten in kunst en vormgeving
Halverwege het schilderproces. Foto: Alain Mila
In de franse gemeente Hayange (Noord-Frankrijk) is op initiatief van het gemeentebestuur een fontein van Alain Mila blauw geschilderd. De kunstenaar was daarvan niet op de hoogte gebracht. De ophef die na deze schilderactie onder bewoners ontstond leidde tot een handtekeningenactie op 21 juli 2014 gericht aan de minister van cultuur Aurélie Filippetti. De ondertekenaars verklaren dat het morele en intellectuele eigendom van een kunstwerk is geschaad. De minister haalde vervolgens op 25 juli via een persbericht fel uit naar het gemeentebestuur van Hayange.
Een foto van het eindresultaat is hier te zien.
In oorspronkelijke staat. Foto: Alain Mila.
De fontein met de titel Source de vie bestaat uit een buisvormig element van roestvrij staal, een ruw uitgehakte steen en een gepolijste eivormige steen. Beiden van graniet. Water verbindt de afzonderlijke elementen. Alain Mila, een kunstenaar uit het nabijgelegen Thionville, maakte het werk voor Hayange waar het in 2001 op een plein in het stadscentrum werd geplaatst. Op zijn website licht de kunstenaar de betekenis ervan toe. Het roestvrijstalen element verwijst naar de hoogovenindustrie uit de regio, de ruwe steen symboliseert de kracht van de natuur terwijl het gepolijste element de kracht en het werk van de mens symboliseert. Het geheel is een symbool van welvaart dat de voortbrengselen van de aarde verbindt aan de (industriële) productie van de mens.
Sinds de verkiezingen van maart 2014 staat Hayange met haar nieuwe, 34 jarige burgemeester Fabien Engelmann onder een Front Nationalistisch bewind (extreem-rechts). Engelmann begrijpt de ophef rondom het kunstwerk niet. Hij verklaarde dat de gemeente het sombere werk wat wilde opfleuren omdat de stad zelf al somber en sinister genoeg is. De gemeente had immers ook al de hekwerken een likje verf gegeven en het centrum van bloemen voorzien. Naar eigen zeggen ziet Engelmann daarom geen reden om het probleem groter te maken dan het is, te meer daar het werk zelf amper kunst te noemen is. Het bassin van de fontein is in zwembadblauw geschilderd en de rest in turquoise, maar men heeft het werk absoluut niet willen beschadigen. Tot slot suggereerde Engelmann dat de kunstenaar zijn eigen kunstwerk ter waarde van 8.000 euro best van de gemeente terug kan kopen.
De reactie van de burgemeester is volgens minister Filippetti veelzeggend voor het gebrek aan begrip van het franse cultuurbeleid onder de Front Nationalistische volksvertegenwoordigers. Dat vraagt om uiterste oplettendheid. Filippetti zegt met verbijstering kennis te hebben genomen van het gebeurde. Ze vindt het een aantoonbare schending van het morele recht en de basisregels van intellectueel eigendom en van de bescherming van erfgoed. Ze wijst op het feit dat kunstwerken in het publieke domein niet mogen worden veranderd, verplaatst of verwijderd zonder toestemming van de kunstenaar en al helemaal niet mogen worden verkocht. Het ministerie werkt nu aan een nota die overheden en handhavers herinnert aan hun plichten om kunstwerken in het publieke domein te beschermen en te onderhouden.
Eerder kwam een incident uit mei 2014 uitvoerig in de Franse pers. De volksvertegenwoordigers van het departement Vendée (het conseil général) besloten tot de vernietiging van een sculptuur bij een middelbare school in La Roche-sur-Yon. Het werk Colonne Chromointerférente uit 1972 van de Venezolaanse kunstenaar Carlos Cruz-Diez zou in een slechte staat verkeerd hebben en men vreesde dat het ineen zou storten. Maar dat het rechtstreeks naar de vuilstort gebracht werd schoot menigeen toch in het verkeerde keelgat. Vooral omdat de waarde ervan toch nog op 200.000 euro werd geschat.
Foto: Carlos Cruz-Diez. www.cruz-diezfoundation.org
Foto: Carlos Cruz-Diez. www.cruz-diezfoundation.org
Cruz-Diez is een internationaal gerenommeerde kunstenaar wiens werk in verband wordt gebracht met de kinetische en optische kunst. In zijn werk onderzoekt hij de beleving van kleur mede via licht, materiaal en optische effecten.
De conseil général trok direct lering uit het incident en verklaarde ‘dat het niet weer zou gebeuren’. Men stelde een onderzoek in naar alle kunstwerken bij middelbare scholen en verklaarde dat de betreffende school en de nog nieuw te bouwen scholen worden voorzien van nieuwe kunstwerken.
Website Alain Mila
Publiek Gemaakt stelt zich ten doel een belangrijke bijdrage te leveren aan het vergroten van de publieke belangstelling voor kunst en vormgeving. Publiek Gemaakt stimuleert opdrachtgevers om met kunstenaars en vormgevers samen te werken aan een buitengewone openbare ruimte.
