Bilderberg Parkhotel in haar nopjes

Foto: Véronique Hoedemakers

Het eerste resultaat van de samenwerking tussen Centrum Beeldende Kunst Rotterdam en Sculpture International Rotterdam is een feit: het kunstwerk van Willem Oorebeek op de voorgevel van het Bilderberg Parkhotel. De hoge gevelwand markeert nu nog meer dan voorheen een van de drukste assen van Rotterdam, het kruispunt Blaak – Westersingel. Tijdens de feestelijke oplevering op 23 september werd in klinkende bewoordingen de doelstelling van beide organisaties gememoreerd: ‘Wij stapelen graag controverse op controverse om inwoners en publiek wakker te kussen, want kunst slaapt nooit.’

Foto: Jannes Linders

Foto: Jannes Linders

De dynamische stippenwand doet inderdaad iets met je. Als je je ogen langs de witte schijven van composiet laat glijden, dan lijkt het hele stippenraster mee te bewegen. ’s Avonds licht het naar verluidt een beetje op, hoewel dat verhaal door Oorebeek zelf wordt ontkracht. Toch kan het best zo zijn dat bij schemer of in het donker de stippen licht lijken uit te stralen. Door de stadsverlichting, het verkeer, de donkergrijze ondergrond waardoor de witte noppen meer naar voren komen, of door een combinatie van deze factoren.

De titel The Individual Parallel – Bilderberg Utopia zinspeelt op een diepliggende betekenis die aan het zo eenvoudig ogende raster verbonden is. Maar hoe zit dat precies? Voorafgaand aan de feestelijke oplevering door burgemeester Aboutaleb was er een minisymposium in het hotel georganiseerd. De toelichting die Willem Oorebeek daar zelf op zijn werk gaf bleek een even knappe als in nevelen gehulde performance. De tekst die hij voorlas had hij namelijk at random samengesteld met behulp van het computersysteem van de bibliotheek van Sankt Gallen. Bij wijze van voorbeeld van een individual parallel. Begrijpt u het nog?

In het gesprek daarna tussen de kunstenaar en Saskia van Stein (directeur van NAi Maastricht, nu Bureau Europa) werd er toch wat meer duidelijk. Het eerste deel van de titel is gebaseerd op een reclametekst, het tweede deel verwijst naar de Bilderbergconferenties van staatslieden die een zeer besloten, geheimzinnig en ondemocratisch karakter hebben. Een venijnige knipoog, aldus de maker.

Foto: Véronique Hoedemakers

Burgemeester Aboutaleb mocht de laatste stip op de wand zetten. Foto: Véronique Hoedemakers

Burgemeester Aboutaleb mocht de laatste stip op de wand zetten. Foto: Véronique Hoedemakers

Wie het werk van Oorebeek een beetje kent weet dat zijn rasters uitvergrote fragmenten zijn van gedrukte foto’s of andere voorstellingen. Met die kennis ontstaat het idee van een denkbeeldige laag tussen het gebouw en de toeschouwer, waarvan de gesuggereerde voorstelling onbekend blijft. Dus gaat het bij zijn werk over zichtbaarheid én onzichtbaarheid. Met de achterliggende gevel gebeurt iets vergelijkbaars, vertelde Oorebeek. Als je op het enorme raster inzoomt door bijvoorbeeld naar één enkele stip te kijken, dan zie je de gevel niet meer.

In kunst in de openbare ruimte is Oorebeek eigenlijk niet geïnteresseerd, want dat is volgens hem meestal een uitvergroting van de plek of – anders beschouwd – de plek is niet in staat om de autonomie van kunst te bewijzen. Liever zelfs had hij de openbare ruimte met rust gelaten. Toch werkt de stippengevel goed vanwege de in beweging zijnde grootstedelijke ruis, zo concludeerde Saskia van Stein. Daardoor krijgt het kunstwerk iets van instant gewenning, alsof het er altijd al was. Die vanzelfsprekendheid beschouwde de kunstenaar als een compliment, die zei niet naar een spectaculair ding gestreefd te hebben.

Het hotel heeft zelf het initiatief tot een kunstwerk genomen met als doel een baken of herkenningspunt in de stad te zijn. Of een teken, zoals Jeroen Boomgaard (LAPS) het tijdens datzelfde symposium noemde. Hij illustreerde aan de hand van de kunstwerken langs de Westersingel in Rotterdam hoezeer hun plek bepaalt hoe wij de kunstwerken in de stad zien en andersom. Het hotel, dat langs diezelfde kunstas staat, legt volgens Boomgaard geen claim op de openbare ruimte maar drukt met het ’teken’ van Oorebeek wel een stempel op zijn omgeving. Daardoor beïnvloedt het onbewust onze ervaring van die plek.