voor opdrachten in kunst en vormgeving

‘Aan mijn liefste’

Er wordt vaak gezegd dat de dood bij het leven hoort. Toch voelt dat niet zo wanneer je het schokkende effect van de dood van een geliefde ervaart. Was het altijd al moeilijk om daar mee om te gaan, nu we veel minder dan vroeger houvast vinden bij religies (en de rituelen die religie biedt bij levensgebeurtenissen) is het zoeken naar nieuwe manieren om met rouw om te gaan.

Binnen de gemeente Utrecht wordt daar door de afdeling begraafplaatsen over nagedacht. Zij verzorgen begrafenissen, beheren vier algemene begraafplaatsen en zijn langdurig betrokken bij de nabestaanden. Ze zien dat uitingen van rouw en rituelen steeds persoonlijker worden, maar dat het reflecteren op dood, leven en zingeving geen vanzelfsprekend onderdeel meer is van een rouwplechtigheid. Mensen zoeken naar manieren om met verlies om te gaan.

Daar komt bij dat er meer wordt gekozen voor crematie dan voor begraven. En niet iedereen kiest ervoor om de urn op de begraafplaats een plekje te geven. Deze nabestaanden komen dus niet op een begraafplaats noch in contact met andere rouwenden. Het doet de vraag rijzen hoe je de gedenkparken breder inzetbaar kunt maken voor herdenking en rouw, waardoor ze ook een rol kunnen spelen voor nabestaanden die geen graf hebben om naartoe te gaan.

Het Team Begraafplaatsen zocht binnen de gemeente Utrecht contact met de afdeling cultuur om kunstenaars en ontwerpers naar deze vraagstukken te laten kijken. En met succes. Uit verschillende ideeënschetsen wordt nu een ontwerp van Ingeborg Meulendijks voor begraafplaats Daelwijck uitgevoerd. Zij ontwierp een paviljoen dat zich om een grote eik buigt. Een eikenhouten dakconstructie met zinken dak biedt beschutting aan de bezoeker die, aan een schrijftafel in een nis, een brief of een kaart wil schrijven aan een dierbare overledene. Het paviljoen ‘Aan mijn liefste’ is ook de plek waar die brief of kaart gepost kan worden. Half blootgesteld aan de elementen zal alle post hier uiteindelijk vergaan. Aan de boomzijde van het paviljoen komen handgeschreven plaatjes met daarop naam, geboorte- en sterfdatum. Een graf is namelijk niet voor de eeuwigheid. Mensen die hier ooit begraven waren maar ook mensen die gecremeerd zijn kunnen hier worden herdacht.

Tanja Medema is hoofd van het Team Begraafplaatsen. “Dit ontwerp werd unaniem omarmd. Het kunstwerk biedt ruimte om stil te staan en je te richten tot … tja tot wie? De overledene, het universum, God, de leegte: dat zal voor iedereen anders zijn.” Het paviljoen is ook verbonden aan een picknickplek die door Meulendijks wordt ontworpen en het bevindt zich binnen het park op de route van Thea’s Koffiehuis dat dagelijks is geopend. “Je kunt straks ook op de picknickplaats gaan zitten en het kunstwerk, de natuur of het moment rustig op je in laten werken. Het kunstwerk kan ook voor mensen buiten de stad Utrecht een pleisterplaats worden. Begraafplaats Daelwijck krijgt hiermee nieuwe betekenis.”

Het paviljoen wordt gebouwd uit handgemaakte keramische stenen. Voor materiaalonderzoek en productie werkt Ingeborg Meulendijks sinds januari 2017 in het Europees Keramisch Werkcentrum en met de gespecialiseerde steenfabriek St Joris. Het is leuk om op haar blog de ontwikkeling van de keramische onderdelen van het paviljoen te volgen, waar het hele proces nauwgezet wordt gedocumenteerd.

Ingeborg Meulendijks houdt zich bezig met achitectuur, beeldende kunst, bezinning en  contemplatie. Haar architecturale werk is vaak gericht op het individu en de menselijke maat. Bezoek voor meer informatie haar website.

Copyright © 2024 Publiek Gemaakt
Site: en